طریقه تولید و پرورش آبزیان هر چقدر فنی و اصولی باشد، بهره وری از آن نیز افزایش خواهد یافت. به طور کلی آبزی پروری در گرو فاکتورهایی نظیر دانش و مهارت، سرمایه، پشتکار و موارد مشابه دیگر است. البته با توجه به نوع آبزی که ممکن است خوراکی یا تزئینی باشد. شرایط کمی متفاوت تر خواهد بود. اگر قصد دارید وارد صنعت آبزی پروری شوید، پیشنهاد می دهیم تا انتهای راه با ما همراهی کنید.
مهمترین اصول در طریقه تولید و پرورش آبزیان چیست؟
طریقه تولید و پرورش آبزیان باید به نحوی باشد که در کنار سود دهی خوب معیارهای دیگر نظیر سلامت مصرف کنندگان نیز در نظر گرفته شود. به عبارت دیگر هنگامی که شما وارد پروژه تولید ماهی های خوراکی می شوید، باید پروژه تولید شما به نحوی پیش برود که سلامت مصرف کنندکان تولیدات شما به خطر نیفتد. به هر حال گوشت ماهی یکی از مهمترین منابع تأمین پروتئین به شمار می رود. بنابراین این منابع باید به نحوی تولید و روانه بازار شود که شهروندان از مصرف آن نتیجه عکس دریافت نکنند.
دیگر اصلی که در طریقه تولید و پرورش آبزیان باید لحاظ شود، مصرف بهینه آب است. پرورش ماهی نیاز به آب دارد. بنابراین موفقیت شما در گرو وجود آب است. اما مدیریت بهینه آب به موقعیت شما ارزش و بهای بیشتری می دهد. زیرا هم مخارج مورد نیاز برای تولید آبزیان کاهش می یابد. هم آنکه مصرف آب کمتر می شود. به طور کلی فرآیند و طریقه پرورش ماهی به شرح زیر است.
آگهی های خدمات و تجهیزات صنعتی را در سایت شهرکهای صنعتی ببینید.
1. برنامه ریزی دقیق منظم
قبل از آن که شما به دنبال شروع عملیات اجرای راه اندازی پروژه تولید آبزیان باشید لازم است که یک برنامه ریزی دقیق و حساب شده برای کار خود در نظر بگیرید. زیرا هیچ کاری بدون برنامه ریزی با موفقیت به همراه نخواهد بود. بنابراین شما نیز این اصل مهم را هرگز فراموش نکرده و همه کارهای خود را با نظم و برنامه ریزی پیش ببرید.
وگرنه کارتان مدام با تعویق به همراه خواهد بود. وجود تعویق و به تأخیر افتادن زمان بهره وری راندمان کار را کاهش داده و در نتیجه سود چندانی از این پروژه نصیب شما نخواهد شد. به این ترتیب بهترین طریقه تولید و پرورش آبزیان به نحوی است که با برنامه ریزی به همراه باشد.
2. فراهم کردن محل مناسب
برای تولید و پرورش آبزیان شما بیش از هر چیزی، نیاز به یک مکان مناسب با فضای باز دارید. به نحوی که یکی از مهمترین اقدامات مورد نیاز برای این منظور تهیه مکان و آماده سازی آن است. به این ترتیب در حین برنامه ریزی کارها نیاز است این فرایند را در رأس کارهای خود قرار دهید.
مکانی که شما برای این منظور انتخاب می کنید، باید از نظر شرایط آب و هوایی و ویژگی های اقلیمی مناسب برای پرورش ماهی باشد. به هر حال آب، محیط زیست ماهی بوده و باید شرایط لازم برای زیست این جاندار را دارا باشد. از آنجایی که شرایط آب و هوایی بر روی دمای آب تأثیر مستقیم می گذارد، بهتر است که مکان هایی که شرایط آب و هوایی مناسبی دارند، برای این منظور انتخاب شوند.
وضعیت زمین نیز برای پرورش ماهی مهم بوده و باید از نظر تیپ و عوارض موجود بر آن یا به اصطلاح دیگر از نظر توپوگرافی برای پرورش ماهی مساعد باشد.
آب دیگر عاملی است که باید در حین تهیه مکان به آن توجه شود. زیرا زمین های خشک و بایر اصلاً مناسب این صنعت نیستند. در واقع مکانی که شما برای پرورش ماهی انتخاب می کنید، باید به نحوی باشد که شما بتوانید به اندازه کافی برای استخرها آب داشته باشید. البته آب موجود نیز باید دارای کیفیت و کمیت لازم باشد. بنابراین مناطقی که دارای آب شوری هستند. اصلاً مکان مناسبی برای پرورش ماهی نیستند.
3. تهیه امکانات و تجهیزات مورد نیاز برای پرورش ماهی
تولید و پرورش آبزیان نیاز به یک سری امکانات و تجهیزات دارد. بنابراین شما باید در طول طراحی و برنامه ریزی برای این پروژه به فکر تجهیزات و امکانات مورد نیاز نیز باشید. همچنین مکانی که برای پرورش و تولید ماهی در نظر گرفته اید، باید این قابلیت را داشته باشد که تجهیزات مهم این حرفه را در آن کار گذاشت. برخی از مهمترین ابزاری که برای تولید و پرورش ماهی کارایی دارند به شرح زیر هستند.
اسپلش
اسپلش یا دستگاه هوا دهی آبزیان دارای انواع و اقسام مختلفی است که به منظور هوا دهی آبزیان در استخر کارایی دارد. این دستگاه دارای مکانیزم ساده و قدرت بالایی می باشد. به نحوی که سطح آب را می شکند و به این ترتیب تماس بیشتری بین آب و هوا ایجاد شده و سطح اکسیژن آب استخر افزایش می یابد. همچنین گازهای مضر و عوامل بیماری زا را از سطح استخر پرورش ماهی از بین می برد.
اکسترودر
اکسترودر نیز یکی دیگر از ابزار و تجهیزات کاربردی در صنعت پرورش و تولید ماهی است. این دستگاه یک نوع ابزار صنعتی است که جهت تهیه مواد غذایی مخصوص آبزیان کارایی دارد. در واقع در این دستگاه مواد غذایی در چند مرحله تحت آسیاب قرار می گیرند و در مرحله آسیاب پولورایزر غذا آماده مصرف آبزیان می شود. به نحوی که مواد به صورت نانو ذرات خرد شده و به مویرگ های آبزی نفوذ می کنند. به طور کلی در این حالت جذب ارزش غذایی مواد توسط آبزی بهتر می شود.
توری سایبان استخر ماهی
یکی دیگر از ابزار مورد نیاز که شما جهت پرورش و تولید ماهی باید به فکر تهیه آن باشید توری سایبان استخر ماهی است. این وسیله علاوه بر آن که مانع تبخیر و هدر رفت آب می شود از تشکیل جلبک و خزه بر روی سطوح استخر نیز جلوگیری می کند.
فیلتراسیون
فیلتراسیون یا زهکشی جهت کاهش آلاینده مزرعه پرورش آبزی شما کارایی دارد. این دستگاه تا سطح زیادی مانع از افزایش تلفات آبزیان شده و به این ترتیب میزان بهره وری شما را افزایش می دهد.
وان های پرورش ماهی
وان های ماهی نیز جزء ابزار لازم برای پرورش ماهی هستند که در اشکال و جنس های مختلف وجود دارند.
4. فراهم کردن استخر
برای پرورش ماهیان خوراکی و تزئینی و خاویار وجود استخر از ملزومات کار است. که پس از جور کردن زمین مناسب شما باید آن را راه اندازی کنید. ابعاد، مساحت و تعداد استخر بستگی به میزان مساحت زمینی که شما برای این منظور در اختیار دارید دارد.
پروژه آماده سازی استخر فرآیند بسیار پیچیده ای دارد که بدون نیاز به دانش این حوزه راه‌اندازی آن غیر ممکن می باشد. البته ممکن است شانس یار بوده و شما موفق به فراهم کردن مکانی باشید که حاوی استخر مخصوص ماهی و تجهیزات مورد نیاز برای آن باشد.
در چنین شرایطی نیز یک سری ترمیم ها و بازسازی ها لازم می باشد که شما باید قبل از تهیه آبزی و شروع جدی به کار آن را انجام دهید. معمولاً استخر ماهی در دو حالت سردابی یا بتنی و گرمایی یا خاکی ساخته می شود.
طریقه آماده سازی استخر برای تولید و پرورش ماهی
طریقه تولید و پرورش آبزیان باید به نحوی باشد که شما دسترسی به استخر مناسب برای این منظور داشته باشید. بنابراین پس از انتخاب مکان و زمین مناسب با شرایط اقلیمی و آب و هوایی مناسب، و همچنین تهیه لوازم ضروری، جهت شروع کار نیاز است که شما اقدام به آماده سازی استخر ماهی کنید.
همانطور که در موارد قبلی نیز گفتیم ممکن است شما مکانی که به منظور پرورش و تولید آبزیان در نظر گرفته اید. از قبل مجهز به استخر باشد و یا آنکه شما باید از صفر شروع به آماده سازی استخر مناسب کنید. به این ترتیب ما نیز این بخش را با دو مبحث جداگانه که شامل آماده سازی استخری که قبلاً مورد بهره برداری قرار گرفته و استخری که از نو باید بنا شود می باشد، ادامه خواهیم داد.
آماده سازی استخری که قبلاً مورد بهره برداری قرار گرفته
در چنین شرایطی، جهت آماده سازی استخر لازم است که شما در اولین گام استخرها را پاکسازی و تخلیه کنید. پس از آن که کف استخر کاملا تمیز و عاری از هر گونه آلودگی شد. به منظور دفع عوامل بیماری زا و خطرناک بر آبزیان به طور کامل کف و دیواره های آن ها را کلر زنی و آهک پاشی کنید.
سپس در صورت وجود هر گونه خاک سیاه و لجن در کف استخرها اقدامات لازم برای جمع آوری آن را نیز باید انجام دهید. سپس باید بستر خاک استخر خشک شده و مورد شخم زنی و دیسک زدن قرار بگیرد. گاهی اوقات نیز ممکن است به دلایل مختلفی دیواره ها و شیب بندی کف استخر آسیب دیده باشند که در چنین شرایطی باید اقدامات لازم جهت رفع عیوب موجود اندیشیده شوند.
در این مرحله یک بار دیگر فرایند آهک پاشی تکرار شده و آنگاه آبگیری اولیه استخر انجام می گیرد. پس از آبگیری اولیه، نوبت به دادن کود پایه می رسد. پس از انجام مراحل کود پایه، نوبت به آخرین مرحله یا همان آبگیری نهایی استخر می رسد. به این ترتیب می توان جهت بهره برداری از استخر آبزیان را به آن تزریق کرد.
آماده سازی استخرهای نو
برای آماده سازی استخرهای مورد نیاز در مزرعه پرورش ماهی، شما نیاز به برخی مصالح ساختمانی نظیر بتن و غیره دارید. همچنین فرایند ساخت استخر نیز امری کاملاً تخصصی بوده و باید به واسطه افراد با تجربه در این حوزه صورت بگیرد. پس از آنکه مراحل فنی ساخت استخر به پایان رسید، باید استخر جدید مورد کلر زنی و آهک پاشی قرار بگیرد.
همچنین برداشتن خاک سیاه و لجن و خشک کردن بستر استخر، شخم زدن و دیسک زدن از جمله اقداماتی است که در این باره نیز باید صورت بگیرد. پس از انجام اقدامات ذکر شده، در این مرحله نیز باید آهک پاشی مجدد و آب گیری انجام شود. سپس کود دادن پایه و آب گیری نهایی و بالاخره بهره برداری از استخر شروع می شود.
البته اگر استخری که شما جهت پرورش و تولید ماهی در نظر گرفته اید از نوع بتونی یا سردابی باشد، شرایط آماده‌سازی آن تقریبا متفاوت تر از مراحلی که شرح دادیم خواهد بود. زیرا استخرهای بتنی دارای کف و دیواره های بتنی بوده و دیگر نیاز به برداشتن خاک سیاه و لجن و شخم و دیسک زدن ندارند. بلکه پس از پاکسازی، کف استخر کاملا شستسو و خشک شده و سپس با استفاده از شعله افکنی ضد عفونی می شود. قبل از مرحله آبگیری، یک مرحله دیگر به منظور پاکسازی بقایای مواد ضدعفونی کننده کامل شستشو می شود.
انواع مزارع پرورش ماهی
معمولاً طریقه تولید و پرورش آبزیان با نوع مزارع پرورش ماهی نیز در ارتباط است. به عبارت دیگر طریقه تولید و پرورش آبزیان بسته به نوع مزارع دارای تفاوت است. در ادامه مطالب برخی از انواع مزارع پرورش ماهی را معرفی کرده و مورد بررسی قرار خواهیم داد.
مزارع منفرد
این نوع از مزارع هم برای استخرهای خاکی و هم بتنی مناسب هستند. معمولا در مزارع منفرد می توان استخرها را با ظرفیت های متنوع درست کرد. البته ابعاد استخر بستگی به میزان مساحت زمین و آبی دارد که در دسترس است. رایج ترین حالت برای ایجاد استخر در مزارع منفرد، استخرهای مستطیلی شکل دراز پلکانی است. آبگیری این مدل استخرها معمول ۲ الی ۴ بار با ریزش و تهویه دوباره صورت می گیرد. این نوع مزارع و استخر اغلب به منظور تهیه بچه ماهی پیش پرواری و پرواری کاربرد دارند. همچنین در هر متر مربع از این مزارع می توان تا ۲۰ کیلو ماهی تولید کرد.
مزارع مجتمع
مزارع مجتمع پرورش و تولید آبزیان معمولاً از مجموع مزارع منفرد تشکیل می شوند. این مزارع اغلب جهت تولید ماهیان قزل آلا یا سردابی کاربرد دارند. در این نوع از مزارع از منبع آب، امکانات زیر بنایی و شبکه های انتقال آب اصلی مشترک برای استخرها استفاده می شود. معمولاً مزارع مجتمع در حاشیه رودخانه ها یا چشمه ها تشکیل می شوند.
نکته بسیار مهم در رابطه با این نوع از مزارع این است که برای کنترل آلودگی آن ها تدابیر مناسب و کاربردی اندیشیده شود. زیرا به دلیل نزدیکی استخرها به یکدیگر احتمال آلودگی در آن ها همیشه بالا است. همچنین اندیشیدن تمهیدات لازم جهت وقوع سیل و پیشگیری از خسارات ناشی از آن در این شیوه از مزارع بسیار مهم می باشد.
مزارع مدار بسته
این نوع از مزارع پرورش ماهی کاملاً مکانیزه بوده و جهت پرورش انواع و اقسام ماهی مناسب و کاربردی است. در این شیوه مصرف آب بسیار پایین تر از دو نوع معرفی شده در قبل است. زیرا هنگامی که این استخرها تخلیه می شود، آب موجود دوباره اکسیژن گیری و تصفیه شده و وارد چرخه تولید می شود. همچنین استفاده از تانک های افقی با تراکم و ظرفیت های بسیار بالا نیز رایج می باشد.
به این ترتیب شرایط اقلیمی و آب و هوایی تأثیر بر طریقه تولید و پرورش آبزیان و فرایند تولید ندارد. اما در عوض بسیار هزینه بر می باشد. زیرا نیاز به ایجاد تأسیسات خاص و آموزش های جدی دارد. همچنین در این شیوه نیاز است که کل پرسنل آموزش دیده و متخصص در این زمینه باشند و دیگر این که در این سیستم پرورش ماهی حفظ کیفیت آب بسیار مهم است.
محیط محصور
این نوع از مزارع پرورش ماهی معمولا شامل قفس، کانال و پن هستند. این نوع از مزرعه پرورش ماهی شامل بخشی از مکان های آبی همانند دریاچه ها و رودخانه ها است که قسمتی از آن ها با تور یا مواد مشبک محصور می شوند. سپس فرایند تولید ماهی در درون قسمت های مشبک شده صورت می گیرد.
آگهی های زمین و استخر پرورش ماهی و آبزیان را در سایت شهرهای جدید ببینید.