خواسته یا ناخواسته حتماً شما هم‌بارها و بار ها با تابلو برق صنعتی در مکان‌ها و جاهای مختلف و گوناگون رو به رو شده‌اید.
این تابلوهای برق صنعتی هستند که علاوه بر اینکه ایمنی را برای افراد مشغول به کار حفظ می‌کنند نظم و ارتباط صحیح و درست میان اجزای یک سیستم برقی را نیز حفظ و هماهنگ می‌کنند.
با توجه به اینکه این تابلو برق‌ها در صنعت کاربرد گسترده و فراوانی دارند بنابراین برای مهندسین، علی‌الخصوص مهندس‌های صنعت برق واجب است که با جوانب و ویژگی‌های کلی این تابلوها آشنا باشند و آن‌ها را بشناسند.
با توجه به دلایلی که در بالا اشاره کردیم سعی داریم به‌طور کامل و جامع به معرفی انواع تجهیزات مورد استفاده در تابلوها و همین‌طور انواع تابلو برق بپردازیم پس با ما همراه شوید.
تابلو برق صنعتی چگونه است؟
معمولاً تابلو برق صنعتی شامل یک محفظه است از جنس فلز که قطعات مختلف و گوناگونی درون آن نصب می‌گردد. این قطعات با توجه به کاربردی که این تابلو برق دارد دارای تفاوت‌هایی است.
یکی دیگر از کاربردهای مهم محفظه تابلو برق‌ها این است که می‌تواند افراد را در برابر برق‌گرفتگی حفاظت نمایند. به‌علاوه این تابلوهای صنعتی نیز می‌توانند تجهیزات و ابزارهای درونی خود را در برابر عوامل محیطی حفظ نمایند.
به‌عبارت‌دیگر یک تابلو برق صنعتی محفظه یا قفسه‌ای است برای تجهیزات الکترونیکی یا الکتریکی؛ با هدف سوئیچ نمایشگرها و دستگیره‌ها و کلیدها و همچنین برای جلوگیری از وارد شدن شوک به افراد و همین‌طور برای جلوگیری از وارد شدن شوک به تجهیزات و حفاظت و صیانت از محتوا و ابزارهای جعبه در برابر عوامل محیطی استفاده می‌شود.
تنها قسمتی که توسط کاربران قابل مشاهده است، تابلو برق صنعتی می‌باشد.
این محفظه ممکن است هم برای اهداف زیبایی و هم برای اهداف کاربردی نیز طراحی و ساخته شده باشد.
تابلو برق ممکن است برای پکیج‌های الکترونیکی که کاربردهای مختلف و متفاوت را نیاز داشته باشند ویژگی‌های خاص و گوناگونی را دارا باشند.
برخی از این موارد عبارت است از: محافظت در برابر تهویه الکترواستاتیکی و اختلال فرکانس‌های رادیویی و اتلاف گرما و همین‌طور ممکن است برخی از این محدودیت‌ها در زمینه‌های تجاری و زیبایی و کاربردی نیز در طراحی و ساخت تابلو برق‌های صنعتی وجود داشته باشند.
استانداردهای تابلو برق صنعتی چیست؟
ایالات متحده آمریکا:
برای نحوه عملکرد و کارکرد کلاس‌های متفاوت تابلوهای برق صنعتی در این ایالات انجمن ملی تولید کنندگان برق، استانداردهایی را تدوین و مشخص کرده است.
بین المللی:
استاندارد IEC 60529 توانایی محافظتی تابلوهای برق را در کشورهای عضو کمیسیون بین المللی الکترونیک مشخص کرده است.
جنس تابلو برق صنعتی چیست؟
معمولاً محفظه‌ها و قفسه‌های برقی از پلاستیک‌های سخت و سفت یا فلزاتی مانند استیل ضد زنگ و فولاد و یا آلومینیوم ساخته می‌شوند.
ممکن است تابلوهای فلزی گالوانیزه و یا نقاشی شده باشند.
معمولاً تجهیزات تولید انبوه، تابلوهای سفارشی را دارا هستند. چرا که برای قطعات و تجهیزات کم و محدود و تولیدات کوچک تابلوهای برق صنعتی استاندارد قابل استفاده‌اند.
در جاهایی مثل محیط‌های سرپوشیده قفسه‌ها و محفظه‌های پلاستیکی کاربرد دارند.
در محیط‌هایی با شرایط نامساعد این نوع محفظه‌ها قابل استفاده نیستند.
به دلیل اینکه محفظه‌ها و قفسه‌های فلزی دارای رسانایی الکتریکی هستند بنابراین باعث محافظت تجهیزات درون محفظه و اتصال ایمن از اختلالات الکترومغناطیسی می‌شوند.
ممکن است محفظه‌های غیر فلزی مراحل نصب اضافی داشته باشند تا اتصالات درون سیستم قابل قبول باشد.
انواع گوناگون تابلوهای برق‌صنعتی بر اساس جنس چگونه است؟
- فولاد کربن و فولاد ضد زنگ:
به دلیل مقاومت در برابر خوردگی و همین‌طور دوام زیاد فولاد ضد زنگ و فولاد کربن در ساخت و ساز تابلوهای برق صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در برابر رطوبت و مواد شیمیایی نیز این مواد مقاوم هستند.
محفظه‌های فولادی ضد زنگ در مقابل قارچ و باکتری از خود مقاومت نشان می‌دهند.
برای استفاده در داروسازی و صنایع غذایی و کاربردهای پزشکی این ویژگی، آن‌ها را برای کار مناسب می‌سازد.
- تابلو برق آلومینیومی:
از دلایل اصلی انتخاب آلومینیوم می‌توان به مقاومت در برابر خوردگی و هزینه کم و مقاومت خوب و وزن سبک اشاره کرد. عملکرد بسیار عالی از خود نشان می‌دهد در محیط‌های نامساعد قدرت انعطاف‌پذیر فوق‌العاده‌ای دارد و تحمل ضربه آن زیاد است.
همچنین آلومینیوم از اختلالات الکترومغناطیسی و تداخل ناشی از آن جلوگیری می‌کند.
- پلی کربنات:
پلی کربنات غیر رسانا و غیر مغناطیسی است ولی قوی و سبک است.
همچنین در برابر بعضی از محیط‌های اسیدی و در برابر خوردگی مقاومت از خود نشان می‌دهد ولی حساسیت‌هایی به پاک‌کننده‌ها دارد.
- فایبر گلاس:
در برابر مواد شیمیایی فایبر گلاس مقاومت می‌کند.
محدودیت‌های دمایی برای این ماده تعریف نمی‌شود.
در محیط‌هایی که دائم و همیشه مرطوب هستند فایبر گلاس را می‌توان نصب کرد.
انواع تابلو برق صنعتی بر اساس سطح ولتاژ چگونه است؟
- تابلو برق‌های فشار ضعیف (LOW VOLTAGE-LV):
با سطح ولتاژ زیر ۱۰۰۰ ولت تابلوهایی هستند که تابلوهای برق معمولی ساختمان‌های عادی را تشکیل می‌دهند.
- تابلوهای فشار متوسط (MAIN VOLTAGE-MV):
با سطح ولتاژ هزار تا ۳۶ هزار ولت تابلوهایی هستند که بعضی از تابلوهای برق صنعتی را می‌توانیم در این دسته قرار دهیم.
- تابلوهای فشار قوی (HIGH VOLTAGE-HV)
با سطح ولتاژ ۳۶ هزار تا ۴۰ هزار ولت تابلوهایی هستند که تابلو برق‌های اتاق‌های کنترل عموماً از این نوع تابلو برق‌ها می‌باشند.
انواع تابلوهای برق صنعتی بر اساس مکان نصب چگونه هستند؟
- داخلی یا ایندور (INDOOR):
در فضاهای سرپوشیده مثل کارگاه‌ها این نوع تابلو های برق‌صنعتی نصب می‌گردند.
- فضای باز یا اوتدور (OUTDOOR):
برای نصب در فضاهای باز این نوع تابلو برق‌های صنعتی نصب و طراحی می‌گردند.
انواع تابلو های برق صنعتی بر اساس نحوه نصب چگونه است؟
- تابلوهای برق ایستاده (self-standing):
به صورتی مجزا این تابلو برق‌ها طراحی شده و در ادامه به صورت ایستاده در محل مدنظر نصب می‌گردند.
- تابلوهای برق دیواری (Wall mounted):
این تابلو برق‌ها همانطور که از نامشان پیداست بر روی دیوار نصب می‌گردند.
این نوع تابلو برق‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند که اولین دسته از آن‌ها تابلو برق توکار است که داخل دیوار نصب می‌گردند و دومین دسته از آن‌ها تابلو برق روکار است که با استفاده از تجهیزات دیگر بیرون از دیوار نصب می‌شوند.
انواع تابلو برق صنعتی بر اساس طراحی چگونه است؟
- تابلو برق صنعتی Metal Enclosed:
تابلو برقی که از یک محفظه با قفسه بسته تشکیل شده است و تمام قطعات آن تابلو برق در داخل این قفسه قرارگرفته است؛ در این دسته از تابلو برق‌ها قرار می‌گیرند.
- تابلوهای صنعتی Metal Clad:
بخش بندی‌های مختلف و گوناگونی در این نوع تابلو برق‌ها وجود دارد.
در صورتی که یکی از بخش‌ها آسیب ببیند بخش دیگری دچار آسیب نمی‌شود و مجزا است به عنوان نمونه اگر قطعات یک بخش دچار انفجار بشوند قطعات و تجهیزات بخش‌های دیگر سالم باقی می مانند.
- تابلوهای برق صنعتی Compartment:
برخلاف نوشته قبلی بخش‌های زیادی در این مدل از تابلوها وجود ندارد و تمامی قطعات یکجا در این نوع تابلوهای برق جا می‌گیرند.
- تابلوهای برق صنعتی کشویی Withdrawable:
این تابلو همان‌گونه که از نامش مشخص است به صورت کشویی هستند.
تابلوهای ثابت نسبت به تابلو برق‌هایی که در این دسته قرارگرفته اند از قیمت پایین‌تری برخوردار هستند.
در شرکت‌ها و کارخانه‌های بزرگ عموماً این نوع تابلو برق‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
یکی از ویژگی‌های مثبت این تابلو برق آن است که به آسانی می‌توان به همه قسمت‌های کنترل موتور و مرکز قدرت دسترسی داشت.
- تابلوهای برق رک RACK:
از قفسه‌های متعددی این نوع تابلو برق‌ها تشکیل شده‌اند.
محفظه‌هایی برای قطعات اندازه‌گیری بر روی این تابلوها نصب می‌گردد.
- تابلو برق‌های SWING:
درب محفظه در تابلو برق‌های Swing متحرک است با اینکه این تابلو برق‌ها نوعی از تابلو برق‌های رک Rack هستند.
این تابلوها دارای درب شیشه‌ای هستند.
امکان دسترسی به پشت تجهیزات در این مدل از تابلوها وجود دارد.
این مدل از تابلو از لحاظ قیمتی نسبت به انواع دیگر از تابلوها ارزش و قیمت بیشتری دارند.
قطعات و تجهیزات تشکیل دهنده تابلو برق‌های صنعتی چیست؟
- کنداکتور:
کنداکتور قطعه‌ای است که به وسیله آن می‌توان از راه دور فرمان قطع و وصل مدار را صادر کرد.
- بی متال:
در تابلو برق صنعتی برای کنترل کردن جریان از بی متال‌ها استفاده می‌گردد.
در محل تجهیزات کارخانه اگر مشکلاتی پیش بیاید به عنوان نمونه موتور جریان، بسیاری از جریان اسمی بکشد بی متال وظیفه دارد که جریان را قطع نماید.
- رله:
با توجه به خطاهای گوناگون پیش آمده در مدار، رله قطعه‌ای است که فرمان وصل یا قطع را می‌دهد.
- کلید:
برای قطع و وصل کردن مدار برق از کلید استفاده می‌گردد.
- وسایل اندازه گیری:
برای محاسبه پارامترهای متغیر، در مدار قطعاتی نصب می‌شوند؛ به عنوان مثال ولت متر، آمپرمتر، فرکانس متر، وات متر و غیره.
- ولتاژ یا ترانس جریان:
برای افزایش و کاهش ولتاژ یا جریان از این قطعه استفاده می‌شود.
- محفظه یا بدنه تابلو:
تمام تجهیزات و قطعات در قسمتی از تابلو که از جنس فلزی است قرار می‌گیرد که به آن بدنه و محفظه تابلو می‌گویند.
- ارتباطات بین کابل‌ها و سیم‌ها و قطعات:
از هادی‌ها و رسانه‌ها در شکل کابل و یا سیم برای برقراری ارتباط بین اجزای گوناگون تابلو استفاده می‌گردد.
- پیچ و مهره‌های اتصال تابلو برق‌ها:
برای نصب سایر تجهیزات در یک تابلو برق صنعتی به صورت کلی از پیچ و مهره‌ها استفاده می‌گردد.
- فیوز:
در بخش‌های مختلف و متفاوت، برای قطع و وصل جریان از فیوز استفاده می‌گردد.
- شینه یا همان شمش مسی:
در تابلو برق‌های صنعتی از شینه یا شمش مسی برای انتقال جریان برق بسیار زیاد، استفاده می‌گردد که به دو صورت کلی یعنی افقی و عمودی قرار داده می‌شوند.
- تلق:
برای محافظت و جلوگیری از تماس با شینه یا همان شمش‌های مسی انتقال برق مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- سی تی Current Transmitter:
در بخش‌های مختلف و گوناگون تابلو برق برای کنترل جریان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- سافت استارتر:
در بعضی از تابلوهای برق صنعتی برای نرم راه انداختن موتورها وسیله‌ای به نام سافت استارتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- وارنیش Cable Varnish:
برای جلوگیری کردن از اتصال ناخواسته بین شینه ها و اجزاها عایق الکتریسیته‌ای به نام وارنیش مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- کلید حرارتی:
هم کار بی متال و هم کار فیوز را قطعه‌ای به نام کلید حرارتی انجام می‌دهد.
این قطعه یعنی کلید حرارتی همانند فیوز جریان برق را هنگامی که اتصال کوتاه در کارخانه رخ بدهد قطع می‌نماید.
در وضعیت و شرایط دیگری که تجهیزات با بار بیشتر از حد در حال کار و فعالیت باشند و شدت جریان بیشتر از حد معین و نرمال که روی این کلید از قبلاً مشخص و معین شده باشد جریان قطع می‌گردد.
- کنتاکت کمکی:
بر روی کلیدهای حرارتی قطعه‌ای به نام کنتاکت کمکی نصب می‌گردد که در صورت قطع کلید حرارتی به اپراتور هشدار لازم را می‌دهد.
- ترمینال:
در تابلو برق‌های صنعتی دو نوع ترمینال وجود دارد که عبارت‌اند از:
- ترمینال پاور
- ترمینال فرمان
به سمت دستگاه‌های مصرف کننده، ترمینال پاور جریان را انتقال می‌دهد.
سنسورها و میکرو سوئیچ‌ها را ترمینال فرمان فعال می‌کند و اطلاعات و داده‌هایی را به تابلو برق انتقال می‌دهد.
- گلند:
با دو هدف که اولین آن عبارت است از محافظت از کابل و دومین آن عبارت است از عایق اتصال با بدنه، عبور کابل از داخل گلند انجام می‌شود.
- مقره:
عایقی که شمش مسی یا شینه را به بدن اتصال داده و آن را نگه داشته است مقره نام دارد.
- تایمر:
ارتباط بین اجزا را با زمان دلخواه و مشخص وصل یا قطع می‌نماید.
- انورتر:
یکی از تجهیزات و ابزارهای پرکاربرد و پراستفاده انورتر نام دارد که از طریق فرکانس دور الکتروموتور را کنترل می‌نماید.
در انتها امیدواریم این مطلب برای شما مفید واقع شده باشد و توانسته باشیم اطلاعات مفیدی را در اختیار شما گذاشته باشیم، در صورتی که نیاز به راهنمایی و مشاوره رایگان هستید می‌توانید با کارشناسان ما در تمامی ساعت شبانه روز در ارتباط باشید.
